გამოჩენილი ქართველი მეცნიერი და საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსი, მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, პროფესორი ქეთევან ლომთათიძე 1911 წლის 9 თებერვალს ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ხიდისთავში დაიბადა.

1927-1931 წლებში სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ენისა და ლიტერატურის ფაკულტეტზე ფილოლოგიის მიმართულებით. 1932-1934 წლებში ის მუშაობდა საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმსა და ქართული ენციკლოპედიის რედაქციაში, ხოლო 1934-1937 წლებში სწავლობდა ასპირანტურაში აფხაზური ენის სპეციალობით და, პროფესორ ს. ჯანაშიას ხელმძღვანელობით, 1938 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე „ძირითად დროთა წარმოება აფხაზურში“.

1938-1940 წლებში ქ. ლომთათიძე სამეცნიერო-პედაგოგიურ მოღვაწეობას ეწეოდა მაქსიმ გორკის სახელობის სოხუმის პედაგოგიურ ინსტიტუტში, სადაც  ზოგადი ენათმეცნიერების კურსს უძღვებოდა.

1945 წელს ქ. ლომთათიძემ სადოქტორო დისერტაცია, რომელშიც გამოიკვლია აბაზური ენის ტაპანთური დიალექტის თავისებურებებს. აღსანიშნავია, რომ საქართველოში დაცული ეს იყო პირველი სადოქტორო დისერტაცია მთის იბერიულ-კავკასიურ ენათა შესახებ.

სრულიად განსაკუთრებულია აკადემიკოს ქ. ლომთათიძის ღვაწლი აფხაზური ენის კვლევის საქმეში. ის უპირობოდა აღიარებულია აფხაზური ენის ყველაზე დიდ და ავტორიტეტულ სპეციალისტად. მონოგრაფიებმა, რომლებშიც მეცნიერმა აბაზური ენის ტაპანთური (1944 წ.) და აშხარული (1954 წ.) დიალექტების გამოწვლილვითი ანალიზი წარმოადგინა, მსოფლიო აღიარება მოუტანა მეცნიერს. ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა მისი გამოკვლევა „აფხაზური და აბაზური ენების ისტორიულ-შედარებითი ანალიზი I“, რომელშიც აფხაზურ-აბაზური სალიტერატურო ენათა და კილო-კავთა მონაცემების გათვალისწინებით (აგრეთვე, მეტყველების ინდივიდუალურ თავისებურებათა მოხმობით) განხილულია ამ ენათა ფონეტიკის ყველა ძირითადი საკითხი.

თვალსაჩინო მოვლენა იყო 1988 წელს სოხუმში აფხაზურ ენაზე გამოქვეყნებული მონოგრაფია „აფხაზური ენის საკითხები“, რომელშიც თავმოყრილია აფხაზური ენის სფეროში ქ. ლომთათიძის მრავალწლიანი მუშაობის შედეგები. ნაშრომი სრულ და ზუსტ წარმოდგენას გვაძლევს აფხაზური ენის აგებულების ყველა საკვანძო საკითხის შესახებ.

აკადემიკოსმა ქ. ლომთათიძემ ათობით  ქართველ, აფხაზ, აბაზ, ჩერქეზ და სხვა ჩრდილოკავკასიელ ახალგაზრდას გაუკვალა გზა მეცნიერებაში.  მისი ხელმძღვანელობით მომზადდა 30-ზე მეტი სადოქტორო და საკანდიდატო დისერტაცია.

წლების მანძილზე ქ. ლომთათიძე გახლდათ საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის დირექტორი; ზოგადი ენათმეცნიერებისა და მთის იბერიულ-კავკასიური ენების განყოფილებათა ხელმძღვანელი; იბერიულ-კავკასიური ენების სისტემისა და ისტორიის საკითხებისადმი მიძღვნილ რეგიონალურ სამეცნიერო სესიათა საორგანიზაციო კომიტეტის თავმჯდომარე; საერთაშორისო ორგანოს „იბერიულ-კავკასიური ენათმეცნიერების წელიწდეულის“ მთავარი რედაქტორი, მრავალი სამეცნიერო საბჭოს, ავტორიტეტული სამეცნიერო ორგანოსა თუ კრებულის სარედაქციო კოლეგიის წევრი, ქართული სალიტერატურო ენის ნორმათა დამდგენი სახელმწიფო კომისიის აქტიური წევრი.

სახელოვანი ქართველი მეცნიერის ღვაწლი დაფასებული იყო ქართველი და კავკასიელი ხალხების მიერ: საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის წოდებასთან ერთად, მინიჭებული ჰქონდა აფხაზეთისა და ყაბარდო-ბალყარეთის ავტონომიურ რესპუბლიკათა მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის წოდება, იყო სახელმწიფო პრემიის ორგზის ლაურეატი, დ. გულიას პრემიის ლაურეატი, თბილისის საპატიო მოქალაქე, მრავალი სახელმწიფო ჯილდოს მფლობელი.